भानुभक्त आचार्य नेपाली साहित्यका महान कवि हुन्, जसलाई नेपाली भाषाका प्रथम कविको उपाधि प्राप्त छ। उनको जन्म वि.सं. १८७१ सालमा तनहुँ जिल्लाको चुँदी रम्घामा भएको थियो। उनका पिताको नाम धनञ्जय आचार्य र माताको नाम धर्मावती आचार्य थियो।

भानुभक्तले आफ्नो प्रारम्भिक शिक्षा गुरुकुलमा प्राप्त गरे। उनले संस्कृत भाषामा दक्षता हासिल गरे र यसै क्रममा उनले वाल्मीकि रामायणको नेपाली अनुवाद गर्ने प्रेरणा पाए। रामायणको अनुवाद नै उनको सर्वाधिक प्रसिद्ध कृति हो, जसले नेपाली साहित्यलाई नयाँ उचाई प्रदान गर्‍यो।

उनले नेपाली भाषालाई जनताको पहुँचमा पुर्याउन महत्त्वपूर्ण भूमिका खेले। उनका कविताहरूमा सरल भाषा, स्वच्छन्दता, र भक्ति भाव पाइन्छ। भानुभक्तको काव्यशैलीले नेपाली साहित्यमा नवीनताको सन्चार गर्‍यो र नेपाली जनतामा साहित्यप्रति रुचि बढायो।

उनका अन्य रचनाहरूमा "भक्तमाला" र "वधुशिक्षा" प्रमुख छन्। उनको योगदानको सम्मानमा हरेक वर्ष भानुजयन्ती मनाइन्छ, जुन नेपाली साहित्य र संस्कृतिको महत्वपूर्ण पर्व हो।

भानुभक्त आचार्यको निधन वि.सं. १९२५ सालमा भएको थियो। उनको योगदानको सम्मानमा उनलाई "आदिकवि" को उपाधि दिइएको छ। उनले नेपाली भाषाको समृद्धिमा पुर्याएको योगदान सदैव स्मरणीय रहन्छ।